نزدیک منزل ما مسجدی است نسبتاً معروف. امام جماعت آن بزرگواری است که حدود دو دهه امام جماعت مسجد است. از ویژگیهای این امام جماعت که مورد قبول و احترام اهالی نیز هست، این است که نمازش را طولانی میکند؛ من یکبار حساب کردم دیدم هر سجدهاش حدود بیست یا بیش از بیست ثانیه طول میکشد؛ لذا بیشتر شرکت کنندگان در نماز جماعت میانسال ها و پیرمردها و پیرزنها هستند. به نظرم این سبک برپا کردن نماز جماعت مورد تأیید اسلام نیست. نظر اسلام این است که نماز جماعت سریع خوانده شود ولی در عین حال ضایع هم نشود. به دستور امیر المؤمنین ع میباید اضعف مأمومین را ملاحظه کرد و اضعف فقط مسنها نیستند بلکه نوجوانها بلکه جوانها نیز جزو اضعف مأمومین هستند. نوجوان که با طول دادن نماز فیلمش قضا میشود و یا از غذا باز میماند یا باید کاری را انجام دهد و یا بازیاش معطل مانده و میباید سراغ بازی برود و جوانترها که مثلاً مغازه را رها کرده و هزار جور مشغله دارد را نمیتوان بیست ثانیه در هر سجده نگه داشت!
1. مُحَمَّدُ بْنُ الْحُسَیْنِ الرَّضِیُّ فِی نَهْجِ الْبَلَاغَةِ عَنْ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ ع فِی عَهْدِهِ إِلَى مَالِکٍ الْأَشْتَرِ- قَالَ: ... وَ إِذَا قُمْتَ فِی صَلَاتِکَ بِالنَّاسِ فَلَا تَکُونَنَّ مُنَفِّراً وَ لَا مُضَیِّعاً فَإِنَّ فِی النَّاسِ مَنْ بِهِ الْعِلَّةُ وَ لَهُ الْحَاجَةُ فَإِنِّی سَأَلْتُ رَسُولَ اللَّهِ ص حِینَ وَجَّهَنِی إِلَى الْیَمَنِ- کَیْفَ أُصَلِّی بِهِمْ؟ فَقَالَ: صَلِ بِهِمْ صَلَاةَ أَضْعَفِهِمْ وَ کُنْ بِالْمُؤْمِنِینَ رَحِیماً.[1]
2. « فِی عِقَابِ الْأَعْمَالِ بِسَنَدٍ تَقَدَّمَ فِی عِیَادَةِ الْمَرِیضِ عَنْ رَسُولِ اللَّهِ ص فِی حَدِیثٍ قَالَ مَنْ أَمَّ قَوْماً فَلَمْ یَقْتَصِدْ بِهِمْ فِی حُضُورِهِ وَ قِرَاءَتِهِ وَ رُکُوعِهِ وَ سُجُودِهِ وَ قُعُودِهِ وَ قِیَامِهِ رُدَّتْ عَلَیْهِ صَلَاتُهُ وَ لَمْ تُجَاوِزْ تَرَاقِیَهُ وَ کَانَتْ مَنْزِلَتُهُ عِنْدَ اللَّهِ مَنْزِلَةَ أَمِیرٍ جَائِرٍ مُتَعَدٍّ لَمْ یَصْلُحْ لِرَعِیَّتِهِ وَ لَمْ یَقُمْ فِیهِمْ بِأَمْرِ اللَّهِ فَقَامَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ عَلِیُّ بْنُ أَبِی طَالِبٍ ع فَقَالَ یَا رَسُولَ اللَّهِ بِأَبِی أَنْتَ وَ أُمِّی وَ مَا مَنْزِلَةُ أَمِیرٍ جَائِرٍ مُتَعَدٍّ لَمْ یَصْلُحْ لِرَعِیَّتِهِ وَ لَمْ یَقُمْ فِیهِمْ بِأَمْرِ اللَّهِ قَالَ هُوَ رَابِعُ أَرْبَعَةٍ مِنْ أَشَدِّ النَّاسِ عَذَاباً یَوْمَ الْقِیَامَةِ إِبْلِیسَ وَ فِرْعَوْنَ وَ قَاتِلِ النَّفْسِ وَ رَابِعُهُمْ سُلْطَانٌ جَائِر»ٌ [2]
ای کاش این احادیث بر دیوارهای مساجد نصب میشد.
تبصره
البته برداشت شخصی من این است که این نحوه برپایی نماز جماعت در مورد محلهایی است که جماعت منحصر به آن است وگرنه اگر مثلا دو مسجد کنار هم باشند و یک امام جماعت طبق دستور سریع ولی بدون ضایع کردن نماز میخواند و دیگر آهسته و طولانی و کشدار، به نظرم اشکالی متوجه هیچیک نیست هرچند احتیاط این است که هر دو امام جماعت طبق دستور عمل کنند و البته این بحثی فقهی میطلبد که فعلا مجال آن نیست.
نکته دیگر این که هرچند روایت دلالت ندارد، لیکن معطل کردن بین دو نماز نیز نماز جماعت را دچار همان آفات میکند که طولانی کردن خود نمازها؛ بنابراین شاید بتوان استفاده کرد که بین دو نماز را نیز نباید طولانی کرد؛ زیرا باعث فراری شدن مردم میشود.
خدا رحمت کند مرحوم آیت الله العظمی مرعشی نجفی را! او در صحن حرم حضرت معصومه نماز میخواند و آنچنان سریع میخواند که معمولا مردم نگران از دست رفتن اجزای نماز بودند و از این رو نماز ایشان معمولا - نسبت به آن روزگار - بسیار شلوغ میشد.
[1]وسائل الشیعة / ج8 / 421 / 69 - باب استحباب تخفیف الإمام صلاته إذا کان معه من یضعف عن الإطالة و إلا استحب الإطالة و عدم جواز الإفراط فیهما ..... ص : 419
[2] وسائلالشیعة ج : 8 ص : 421